Een gesprek bij de psycholoog is natuurlijk super spannend; wie krijg je voor je? Wat kun je allemaal delen? Waarbij kun je hulp verwachten? Gaat een psycholoog niet meer stress opleveren? Misschien vraag je je af of het veilig genoeg is om alles te delen of ben je bang dat bepaalde zaken worden doorgespeeld naar je ouders. Dit maakt het allemaal niet echt makkelijker om een gesprek met een psycholoog te gaan voeren. We hebben via WhatsApp de vraag binnen gekregen wat je kan en mag bespreken met een psycholoog. Om dit goed uit te leggen bespreken we graag de geheimhoudingsplicht van een psycholoog. We hopen hiermee duidelijkheid te geven en een drempel weg te nemen om hulp in te schakelen van een psycholoog.
Geheimhoudingsplicht psycholoog: Je kan en mag alles bespreken
Wat je wil bespreken met een psycholoog is helemaal aan jou. Je mag het hebben over jouw leven, je gevoelens, je gedachtens, je angsten, je ouders, vrienden, relatie, familie. Over je studie, werk of je thuissituatie. Alles wat voor jou belangrijk is om te bespreken mág je ook bespreken. Er is dus niets wat je niet kunt of mag bespreken.
Daarom ook dat de geheimhoudingsplicht zo belangrijk is. Je deelt onwijs persoonlijke informatie en het is belangrijk dat hier zorgvuldig mee om wordt gegaan zodat dit niet zomaar bij derde terecht komt. Er is vertrouwen en veiligheid nodig om je kwetsbaar open te kunnen stellen en precies om die reden is de geheimhoudingsplicht zo belangrijk. Hierdoor voelen cliënten zich veilig om alles te kunnen vertellen wat ze dwars zit.
Hoewel je alles kan en mag bespreken en de psycholoog een zwijgplicht heeft, kunnen er dingen worden besproken waardoor de psycholoog informatie moet doorgeven aan derde. Bij wet is geregeld dat er 4 situaties zijn waarbij het beroepsgeheim verbroken mag worden. Welke 4 situaties dit zijn lees je later in dit artikel, eerst meer over de geheimhoudingsplicht.
Handig om te weten: Iedere psycholoog geregistreerd moet staan in het big-register, op die manier weet je als cliënt dat je met een professional te maken hebt.
Wat is geheimhoudingsplicht van een psycholoog?
NIP, het Nederlands Instituut van Psychologen meldt op hun website het volgende over de geheimhoudingsplicht:
“Volgens de beroepscode (art. 71), de wet (art. 88 Wet BIG en art. 457 Wgbo) en de Jeugdwet (artikel 7.3.11) heeft de psycholoog een beroepsgeheim, oftewel geheimhoudingsplicht van hetgeen hen uit hoofde van hun beroep ter kennis komt. Cliënten vertrouwen erop dat zij vrijelijk kunnen spreken met de psycholoog, zonder dat hun informatie op straat komt te liggen. Ieder NIP-lid heeft de beroepscode onderschreven. De beroepscode is een van de onderdelen van de professionele standaard waartoe de psycholoog zich op grond van wet- en regelgeving moet verhouden. Het beroepsgeheim is echter begrensd en moet op grond van wet- en regelgeving soms doorbroken worden. Daarnaast is voor goede hulpverlening ook het delen van informatie soms noodzakelijk.”
In deze 4 situaties mag het geheimhoudingsplicht worden verbroken
Hoewel je dus alles veilig en vertrouwd kan en mag bespreken met een psycholoog, zijn er 4 uitzonderingen waarbij de psycholoog de geheimhoudingsplicht mag verbreken. Dit is door de wet geregeld.
1. Wanneer jij als cliënt hiervoor toestemming geeft
Er kunnen situaties zijn waarbij het nodig is om jouw gegevens met derde te delen, denk aan het versturen van een rapportage naar je huisarts of wanneer er een familielid betrokken wordt in de behandeling. De psycholoog dient je alles duidelijk uit te leggen en je krijgt de tijd om erover na te denken. Als jij hiervoor toestemming geeft mag de psycholoog niet meer informatie doorgeven dan nodig.
2. Bij wettelijke verplichting
Dit kan gaan om het optreden van sommige infectieziekten zoals malaria, cholera en q-koorts. Dit moet volgens de wet Publieke Gezondheid direct gemeld worden bij de GGD. Maar ook bij overlijden van een patiënt, bij twijfel over natuurlijke dood of bij opname van een dwangbehandeling. Deze situaties zijn uitzonderingen.
3. Conflict van plichten
De meest belangrijke is conflict van plichten. In dit geval wéét de psycholoog dat hij/zij op grond van de geheimhoudingsplicht zou moeten zwijgen, maar ontstaat er tegelijkertijd een gevoel van verplichting om deze plicht te verbreken om gevaar te kunnen voorkomen.
Het kan bijvoorbeeld zijn dat er dingen besproken worden waaruit de psycholoog kan concluderen dat er een gevaarlijke situatie kan voorvallen. Of waaruit blijkt dat de cliënt ernstige schade kan aanrichten aan zichzelf of anderen. In zulke gevallen mag de geheimhouding doorbroken worden al moet de psycholoog goed kunnen inschatten of er daadwerkelijk gevaar dreigt.
Als er sprake is van acuut gevaar voor de veiligheid (van een kind, volwassenen of kans op lichamelijk letsel) dient de psycholoog de politie te informeren. Wel moet de psycholoog er – voordat de geheimhoudingsplicht verbroken wordt – alles aan gedaan hebben om toestemming te krijgen.
4. Meldrecht
In plaats van meldplicht hebben zorgprofessionals meldrecht, hiermee kan worden voorkomen dat er te veel onnodige meldingen gemaakt worden. Meldrecht geldt wanneer er bijvoorbeeld een vermoeden is van kindermishandeling of (betrokkenheid bij) het plegen van een misdrijf.
De psycholoog zal zichzelf moeten afvragen of er een wettelijke bepaling is die de psycholoog verplicht om informatie te delen of een verklaring te geven. Als dit het geval is zal de psycholoog informatie van de cliënt doorgeven.
De psycholoog moet veel afwegingen maken
De psycholoog zal niet zomaar de geheimhoudingsplicht doorbreken, dit gebeurt alleen wanneer het niet anders kan. Een psycholoog maakt een overweging met onderstaande vragen in het achterhoofd:
- Is er een andere manier om de situatie een wending te geven?
- Kan er schade ontstaan voor de cliënt of anderen als het beroepsgeheim niet doorbroken wordt?
- Is het zeker dat het verbreken van de geheimhoudingsplicht ervoor zorgt dat schade aan de cliënt of anderen beperkt wordt of voorkomen kan worden?
- Is er voldoende gedaan om toestemming te krijgen van de patiënt?
- Zorgt het moeten handhaven van het zwijgplicht morele twijfel?
Wanneer deze punten overwogen zijn en blijkt dat het op alle punten naar voren komt dat het breken van het beroepsgeheim de enige optie is, dan mag dat.
Hoe werkt de geheimhoudingsplicht van een psycholoog ten opzichte van…
..hulpverleners, naasten, advocaten politie en inspectie gezondheidszorg en jeugd? Nou, zo!
Hulpverleners:
Wanneer je in één behandeltraject met meerdere behandelaars te maken hebt, mogen deze onderling overleggen over jouw situatie. Dit kan de behandeling ondersteunen omdat iedereen dingen vanuit een ander perspectief bekijkt. Hulpverleners onder elkaar mogen alleen met elkaar bespreken wat noodzakelijk is. Dienen er echter zaken besproken te worden met artsen of therapeuten die niet betrokken zijn bij jouw behandeltraject? Dan is wel jouw toestemming nodig.
Naasten:
Het kan zijn dat een ouder, je partner of een goede vriend(in) betrokken wil zijn in jouw behandelproces. Dit mag echter alleen met jouw toestemming. Een psycholoog mag geen informatie over jou doorgeven aan naasten en mag ook geen informatie over jou ontvangen.
Advocaten:
Stel je hebt een RM (rechterlijke machtiging: dit wordt aangevraagd als er geen haast is bij een opname) of IBS (inbewaarstelling: gedwongen opname), dan dient een advocaat ervoor te zorgen dat de rechten van de cliënt worden nageleefd tijdens opname en verblijf. Voor inzage van het dossier is toestemming nodig van de cliënt. Daarbij moet worden toegelicht wat wel en niet ingezien mag worden en is het belangrijk dat er niet meer informatie dan nodig verstrekt wordt.
Politie:
Stel dat de politie komt informeren of een cliënt op een bepaalde datum aanwezig is geweest, heeft een psycholoog zwijgplicht. Dit geldt ook als de politie wil controleren of er cliënten zijn met bepaalde kenmerken. Mocht de politie een cliënt willen spreken gaat dit altijd in overleg met de cliënt. Waar het om gaat is dat een psycholoog of GGZ-medewerker geen opsporingsambtenaar is. Het zwijgplicht tegenover de cliënt speelt hierin zwaarder dan het belang van opsporing van strafbare feiten. Het kan voorkomen dat een psycholoog bij uitzonderingen het zwijgplicht verbreekt, bijvoorbeeld door conflict van plichten.
Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGZ):
De IGZ is ervoor om toezicht te houden op de naleving van wettelijke bepalingen. Wanneer er voorvallen zijn zoals seksueel misbruik van een cliënt zal de psycholoog dit moeten melden aan de IGZ. De inspecteur mag het dossier inzien maar enkel wat noodzakelijk is. Daarbij geldt ook voor hen de geheimhoudingsplicht.
Geheimhoudingsplicht psycholoog: Welke regels gelden als je minderjarig bent?
Als je minderjarig bent gelden er andere rechten en plichten. Je ouders of wettelijke vertegenwoordiger zijn verantwoordelijk voor hun kinderen. Dit houdt ook in dat ze recht hebben op informatie over de medische en/of psychologische behandeling van hun kind. Dit is vastgelegd in het WGBO (Wet op Geneeskundige BehandelingsOvereenkomst).
Wat precies van toepassing is, is mede afhankelijk van de leeftijd:
- Onder de 12 jaar: Een psycholoog legt een kind in begrijpelijke taal uit de behandeling inhoudt. De ouders nemen de beslissingen over de behandelingen en hebben ook alle recht op informatie. Een uitzondering is wanneer de psycholoog vermoed dat de betrokkenheid van ouders de belangen schaadt van het kind.
- Vanaf 12 jaar: beslissingen worden zoveel mogelijk gemaakt in samenspraak met het kind en de ouders. Het kind mag ook meebeslissen over welke informatie er wel en niet gedeeld wordt met de ouders. Als er dingen zijn waarvan het kind duidelijk aangeeft dat het niet gedeeld mag worden met de ouders, dient een psycholoog dit te respecteren.
- Vanaf 16 jaar: Een kind vanaf 16 jaar is volgens de WGBO meerderjarig en mag dus zelf beslissen wat wel en niet gedeeld wordt met de ouders. Ook kun je je vanaf deze leeftijd zelfstandig aanmelden voor behandelingen.
2 Uitzonderingen om geen informatie door te geven
Er zijn 2 uitzonderingen waarbij een psycholoog kan besluiten de informatie niet naar ouders of wettelijk vertegenwoordigers door te geven:
- De psycholoog kan er voor kiezen om informatie niet met ouders te delen als het belang van het kind daardoor in de problemen kan komen, bijvoorbeeld als het gaat om mishandeling.
- Als het kind duidelijk aangeeft dat informatie niet naar de ouders mag gaan dient een psycholoog hier naar te luisteren. (Uiteraard mits het kind geen gevaar is voor zichzelf of anderen).
Geheimhoudingsplicht psycholoog: conclusie
Als je gesprekken hebt met de psycholoog kan en mag je dus alles bespreken wat voor jou belangrijk is om te bespreken. Een psycholoog heeft geheimhoudingsplicht en gaat vertrouwelijk en veilig om met de informatie die jij geeft. Tenzij er dus een uitzondering is waarbij de psycholoog de geheimhouding wél mag verbreken. Dit zal nooit zomaar gebeuren en er is een goed gegronde reden voor nodig om het wel te doen.
Heb jij na het lezen van dit artikel nog vragen? Laat het dan zeker weten in een reactie!
Nog even verder lezen?
- Wat kun je verwachten van een psycholoog? Uitleg en tips! >>
- 10x Instanties voor (gratis) psychische hulp online >>
- 7 Alternatieven voor psychische hulp zonder hulpverlener >>